Gniewne odpowiedzi na niewinne pytania, trzaskanie drzwiami, odmowa nauki – to zachowania, które być może znasz aż za dobrze. Okres dorastania to trudny czas zarówno dla nastolatka, jak i jego rodziców. Czasami rodzice czują się bezradni i zastanawiają się, jak go przetrwać. Dojrzewania to czas intensywnych zmian zarówno fizycznych, jak i emocjonalnych. Wpływają one na zachowanie i samopoczucie nastolatków. Dobrze znany każdemu rodzicowi jest bunt nastolatka. Czym się charakteryzuje? To nie tylko trzaskanie drzwiami. Polega na negowaniu norm i wartości społecznych, sprzeciwianiu się autorytetom, eksperymentowaniu z zachowaniami i podejmowaniu ryzykownych decyzji.
Kiedy to się zaczyna?
Za granicę dorastania przyjmuje się wiek od 11 do 18 lat. Początek wyznaczają zmiany anatomiczno-fizjologiczne, jakie zachodzą w organizmie. Koniec dojrzewania, to moment osiągnięcia biologicznej dojrzałości. Można śmiało powiedzieć, że w tym czasie młody człowiek jest jedną nogą w dzieciństwie, drugą w dorosłości. To wyjątkowo niewygodna pozycja, bo niesie ze sobą wiele konfliktów.
Dlaczego nastolatek się buntuje?
Bunt nastolatka jest naturalnym procesem, który pomaga w odnalezieniu swojego miejsca w społeczeństwie i kształtowaniu własnych wartości. Wynika z tego, że nastolatek z dziecka powoli zaczyna przeobrażać się w dorosłego. Zrozumiałe jest to, że odczuwa naturalną potrzebę decydowania o sobie. Chce zaznaczyć swoją, własną odrębność. Właśnie stąd opryskliwość, zamknięcie w sobie i niesłuchanie. Bunt narasta szczególnie w sytuacjach, kiedy rodzic podnosi głos, próbuje na siłę przekonać do swoich racji. Oczywiście, to zrozumiałe, że martwisz się o swoje dziecko i chcesz dla niego jak najlepiej. Jeśli jednak naprawdę chcesz skutecznie pomóc, postaw na empatię. Pozostanie cierpliwym, wyrozumiałym i pomocnym, może pomóc nastolatkowi w radzeniu sobie z emocjami i problemami. Empatyczna relacja z dzieckiem to droga do wzajemnego zrozumienia.
Jakie są najczęstsze powody buntu?
- Potrzeba niezależności i poszukiwanie własnej tożsamości;
- poczucie niesprawiedliwości i brak zrozumienia ze strony dorosłych;
- presja grupy rówieśniczej i chęć dopasowania się do niej;
- negatywne doświadczenia w przeszłości (np. rozwód rodziców, przemoc w rodzinie).
Najczęstsze problemy nastolatków:
- Trudności emocjonalne;
- lęk społeczny;
- problemy okresu dojrzewania;
- problemy tożsamości płciowej;
- depresja i myśli samobójcze;
- samookaleczanie się;
- uzależnienia (od środków psychoaktywnych, od uzależnienie od komputera i/lub internetu oraz inne);
- zaburzenia nastroju;
- zaburzenia odżywiania;
Jak dotrzeć do nastolatka?
Z pewnością wiele zachowań Twojego dziecka, może cię irytować, ale jeśli zareagujesz na każde z tych zachowań, Twoja relacja z dzieckiem zamieni się w jedną, długą kłótnię. Dotarcie do nastolatka może być trudne, ponieważ w tym okresie wiele z nich zamyka się w sobie i trudno jest z nimi nawiązać kontakt. Jednak, istnieją sposoby na to, aby lepiej porozumieć się z nastolatkiem i nawiązać z nim pozytywny kontakt:
- Słuchaj uważnie i wyrażaj swoje zainteresowanie – ważne, aby poświęcić mu swój czas i zwracać uwagę na jego potrzeby. Dobrze jest także zadać pytania. Dziecko odczuwa nie tylko zainteresowanie jego problemami, ale również wsparcie, które jest bardzo potrzebne.
- Wyrażaj swoje uczucia – pokaż, że rozumiesz, co czuje, i wyraź swoje zrozumienie i empatię wobec jego sytuacji.
- Respektuj jego prywatność – ważne, aby dać mu przestrzeń i nie narzucać swojego zdania. Należy respektować jego indywidualność.
- Zachęcaj do otwartości – pokaż, że jesteś otwarty na rozmowę i gotów do wysłuchania jego problemów.
- Znajdź wspólny język – czasami, aby znaleźć wspólne hobby, sport czy muzyka, pozwalają przełamać lody.
- Bądź konsekwentny i uczciwy – ważne, aby być konsekwentnym w swoim postępowaniu i dotrzymywać obietnic.
Bunt nastolatka czy problemy ze zdrowiem psychicznym?
Czasami radzenie sobie ze zbuntowanym dzieckiem wydaje się niemożliwe i możesz czuć, że nic, co robisz, nie ma znaczenia. Problemy ze zdrowiem psychicznym u nastolatków są częstsze niż się ludziom wydaje. Szacuje się, że 10-20% nastolatków na całym świecie doświadcza zaburzeń zdrowia psychicznego, ale wiele z nich pozostaje niezdiagnozowanych i nieleczonych. Problemy psychiczne u nastolatków mogą przybierać różne formy i pojawiać się z różnych przyczyn. Najczęstsze problemy psychiczne, z którymi mogą borykać się młodzi ludzie, to z pewnością depresja. Objawia się uczuciem smutku, beznadziei, apatii, utratą energii i zainteresowań. Często towarzyszą jej problemy z koncentracją, zaburzenia snu i apetytu. Nastolatkowie mogą odczuwać lęk w różnych sytuacjach, na przykład w szkole, podczas spotkań z innymi ludźmi czy podczas wystąpień publicznych. Lęk może wpływać na ich codzienne życie i relacje z innymi. Oprócz tego często pojawiają się również zaburzenia odżywienia. Zaliczamy do nich anoreksję, bulimię lub objadanie się. Zaburzenia te mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Szczególnie uciążliwe są zaburzenia nastroju. Prowadzą do nagłych zmian zachowania oraz utrudniają codzienne funkcjonowanie. Jednym z groźniejszych problemów, które mogą się pojawić, są uzależnienia od różnych substancji.
Pomoc specjalisty
Jeśli podejrzewasz, że Twój nastolatek ma problemy związane, ze zdrowiem psychicznym, ważne jest, aby szukać pomocy u specjalisty. W naszym ośrodku oferujemy pomoc psychologa lub psychiatry. Ważne jest również, abyś rozmawiał ze swoim dzieckiem i wyrażał troskę o jego dobre samopoczucie. Pamiętaj, że nastolatkowie potrzebują wsparcia i zrozumienia, a pozytywny kontakt z dorosłymi może być dla nich kluczowy w rozwoju osobistym i emocjonalnym.
