Nasze społeczeństwo staje się coraz bardziej świadome i rozmawia coraz więcej o znaczeniu dobrego stanu psychicznego oraz jego utrzymaniu. Zauważalne są kampanie społeczne, a znane osobistości medialne dzielą się swoimi doświadczeniami związanych z kryzysem psychicznym. Mimo że wiedza na ten temat się poszerza, to w Polsce wciąż utrzymuje się silne piętno wobec osób cierpiących na zaburzenia psychiczne, a w przypadku schizofrenii wręcz się nasila. Zaburzenia psychiczne to jedne z częściej występujących problemów zdrowotnych: dotykają one ok. 30% ludzi szukających pomocy medycznej.
Czym jest stygmatyzacja?
Stygmatyzacja to proces społecznej reakcji. Jednostka, czyli pacjent jest identyfikowany i oceniany na podstawie jednego aspektu lub cechy, często negatywnej lub odstające od normy. W wyniku tego procesu, cała osobowość i inne cechy danej osoby są zredukowane do jednego wymiaru, skupiającego się na tym stygmacie. Stygmat może „oślepić”, ponieważ staje się jedynym punktem odniesienia dla oczekiwań i stereotypowego obrazu nosiciela. Pozostałe cechy i aspekty danej osoby są zaniedbywane i tracą na znaczeniu.
Na zjawisko stygmatyzacji składają się elementy takie jak:
- Choroba psychiczna jest jednym z najbardziej wykluczających czynników stygmatyzujących. To wykluczenie może objąć praktycznie wszystkie sfery życia osoby dotkniętej chorobą. Podstawowe aspekty wykluczenia obejmują:
- Wykluczenie z aktywności zawodowej, co prowadzi do trudności w znalezieniu pracy lub utracie zatrudnienia.
- Wykluczenie społeczne, które prowadzi do izolacji i poczucia samotności,
- Wykluczenie z mechanizmów wpływu i władzy, co prowadzi do marginalizacji kulturowej i społecznej,
- Wykluczenie z możliwości konsumpcji, co prowadzi do ubóstwa i trudności materialnych, gdy osoba dotknięta chorobą psychiczną napotyka trudności w utrzymaniu się finansowo i dostępie do podstawowych dóbr.
Wymienione wykluczenia pogłębiają negatywne skutki stygmatyzacji, utrudniając osobom z chorobami psychicznymi pełne uczestnictwo w społeczeństwie i prowadzenie satysfakcjonującego życia.
Czym są zaburzenia psychiczne?
Zaburzenia psychiczne nie dotyczą jedynie psychiki, ale mają również wpływ na cały organizm. Zaburzenia w sferze psychicznej mogą przyczyniać się do różnych dolegliwości fizycznych, takich jak zmęczenie, bezsenność, biegunki czy przyspieszone bicie serca. Mówimy o zaburzeniach psychicznych, gdy sposób myślenia, odczuwania, postrzegania, zachowania i relacji z innymi ludźmi przynosi cierpienie pacjentowi i utrudnia mu codzienne funkcjonowanie. Zaburzenia psychiczne można ogólnie opisać jako wszelkie przejawy dyskomfortu w życiu pacjenta. W niektórych przypadkach diagnoza zaburzenia psychicznego może być trudna, ponieważ granica między cechami charakteru a już zaburzeniem jest niejasna.
Zaburzenia psychiczne – objawy
- Brak chęci do życia;
- bardzo niska samoocena;
- agresja i samookaleczanie się;
- nagłe zmiany zachowania, w tym wahania nastroju;
- zaburzenia łaknienia, takie jak jadłowstręt;
- nietypowe stany euforii;
- apatia;
- ciągłe uczucie zmęczenia;
- problemy w sferze seksualnej;
- ataki paniki;
- lęki;
- problemy ze snem;
- trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji międzyludzkich;
- poczucie beznadziei, złe samopoczucie;
- myśli samobójcze.
Zaburzenia psychiczne nie przekreślają normalnego życia
Wielu ludzi z zaburzeniami psychicznymi prowadzi normalne życie. Specjalista dobiera odpowiednio leki, dzięki czemu chorzy mogą funkcjonować normalnie. Często zakładają rodziny, pracują zawodowo i rozwijają swoje pasje. Pamiętajmy, że każdy z nas może spotkać się z kryzysem psychicznym lub zaburzeniem w dowolnym momencie życia. Nie ma konkretnego wieku ani okoliczności, w których to się dzieje. Nie szufladkujmy ludzi. Starajmy się utrzymywać równowagę w naszych przekonaniach i spojrzeniu na osoby przeżywające kryzys psychiczny.
Jak przeciwdziałać stygmatyzacji osób z zaburzeniami psychicznymi?
Przeciwdziałanie stygmatyzacji osób z zaburzeniami psychicznymi jest ważnym krokiem w budowaniu bardziej tolerancyjnego społeczeństwa. Promowanie edukacji na temat zaburzeń psychicznych, ich przyczyn, objawów i leczenia pomaga w zwalczaniu stereotypów i nieświadomości w społeczeństwie. Ważne jest informowanie ludzi na temat różnych zaburzeń psychicznych oraz rozwijanie empatii i zrozumienia. Media mają ogromny wpływ na tworzenie opinii publicznej. Zachęcanie mediów do przedstawiania osób z zaburzeniami psychicznymi w sposób rzetelny, bez sensationalizmu i demonizowania. Dzięki temu budujemy empatię i zmieniamy negatywne stereotypy. Zapewnienie odpowiednich usług zdrowotnych i wsparcia psychologicznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi jest kluczowe. Ważne jest, aby osoby te miały dostęp do właściwej diagnozy. Oprócz tego do leczenia i terapii, co może pomóc w ich zdrowieniu i pełnym uczestnictwie w społeczeństwie.
Pamiętajmy o tym, że osoby z zaburzeniami psychicznymi powinny uczestniczyć w różnych sferach życia społecznego. Jak każdemu przysługuje im praca, edukacja, życie społeczne. Takie kroki przyczyniają się do zmniejszenia stygmatyzacji. Tworzenie barier architektonicznych i psychospołecznych może przeszkadzać w pełnym uczestnictwie osób z zaburzeniami psychicznymi.
Zaburzenia psychiczne – leczenie
Zaburzenia psychiczne często wymagają kompleksowego leczenia, które łączy farmakoterapię, psychoterapię oraz edukację pacjenta w zakresie jego problemu. Nie istnieje jedno uniwersalne rozwiązanie leczenia zaburzeń psychicznych, ponieważ metoda terapeutyczna zależy od specyfiki danego problemu. Obok farmakoterapii równocześnie stosuje się psychoterapię, która może obejmować indywidualne sesje terapeutyczne lub grupową terapię. Celem psychoterapii jest identyfikacja i rozwiązywanie głębszych przyczyn i mechanizmów leżących u podstaw zaburzeń psychicznych.
